Międzynarodowy Dzień Tolerancji
16 listopada
„Tolerancja to szacunek, akceptacja i uznanie bogactwa różnorodności kultur na świecie, naszych form wyrazu i sposobów na bycie człowiekiem. Sprzyja jej wiedza, otwartość, komunikowanie się oraz wolność słowa, sumienia i wiary. Tolerancja jest harmonią w różnorodności. To nie tylko moralny obowiązek, ale także prawny i polityczny warunek. Tolerancja – wartość, która czyni możliwym pokój – przyczynia się do zastąpienia kultury wojny kulturą pokoju”.
Dziś na całym świecie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Tolerancji, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 12 grudnia 1995 roku, z inicjatywy UNESCO. Po tym wydarzeniu kraje członkowskie UNESCO przyjęły Deklarację na Temat Zasad Tolerancji tymi zasadami się kierują. Także i my powinniśmy w swoim systemie wartości na wysokim miejscu umieścić Tolerancję i nią kierować się w swoim życiu. Jedno jest pewne tolerancyjni ludzie to podstawa pokoju na świecie, dlatego zastanówmy się przy okazji dzisiejszych obchodów czy hasło „Inny nie znaczy gorszy” to również nasze motto życiowe.
Poniżej znajdziecie linki do ciekawych filmów dotyczących tego ważnego tematu jakim jest Tolerancja i Akceptacja.
https://www.youtube.com/watch?v=DL1Au8gOs9M
https://www.youtube.com/watch?v=TEyiz8ITHuw&ab_channel=Re%C5%BCyser%C5%BBycia
https://www.youtube.com/watch?v=I8E8ZhB8eVA&ab_channel=FundacjaPolsat
https://www.youtube.com/watch?v=XAINfR3l16I&ab_channel=Gdynia
https://www.youtube.com/watch?v=3i5VwheHszY&ab_channel=Urz%C4%85dMiastaCz%C4%99stochowy
KOMIKS
przeciwdzialanie-mowie-nienawisci-komiks1 (1)
Kilka słów o tolerancji dla uczniów starszych klas
Normalny ? Czy inny?
Kochani zobaczcie film o Ninnoc, i zastanówcie się nad odpowiedziami na poniższe pytania…
https://gwo.pl/dobrze-pomyslana-wychowawcza/ninnoc/
- Czy warto „iść pod prąd”?
- Czy bycie sobą mimo konsekwencji, jakie to ze sobą niesie, ma sens?
- Co zyskujemy, a co tracimy, podążając własną drogą? Czy lepiej się dostosować, nie wyróż niać? A może istnieje złoty środek?
- Czy czujecie się czasem jak Ninnoc? Inni? Niedopasowani? Macie wrażenie, że coś w was „pęka”? Czy chcecie porozmawiać o tych sytuacjach? Gdzie szukacie wtedy pomocy?
- Jak myślicie, czy Ninnoc kiedyś poczuje się „normalna”? Czy całe życie będzie towarzyszyło jej uczucie wyobcowania i inności? Czy znacie ludzi stale „niedopasowanych”?
Czy przypominacie sobie jakiś film lub książkę,w której postać miała problemy podobne do tych, których doświadczyła Ninnoc?
Polecam inne filmy związane z tematem odmienności:
- Sala samobójców, Przerwana lekcja muzyki, Edward Nożycoręki, Co gryzie Gilberta Grape’a
Żaneta Rachwaniec-Szczecińska
Scenariusz do filmu
Dom
Dom, reż. Katrine Philip, Dania, 2015, 27 min
Przewidywany czas trwania zajęć: 90 min (w tym projekcja filmu)
Opis filmu
Film opowiada o pochodzącej z Birmy dziewczynie imieniem Salimah. Salimah jest uchodźczynią,
w chwili, gdy ją poznajemy, nie mieszka już w Birmie, ale w Malezji, skąd następnie
przenosi się do Danii. Przez długie lata Birma walczyła o niepodległość, toczyła się w niej
wojna domowa, o władzę walczyli separatyści z komunistami. Od 1962 roku w Birmie trwała
dyktatura Birmańskiej Partii Programu Socjalistycznego. W tym czasie kraj zamknął się
na kontakty ze światem, co sprawiło, że Birma stała się jednym z najbardziej izolowanych miejsc
na świecie, a także znacząco pogorszyła się sytuacja materialna jej mieszkańców. Wszystko
to doprowadziło do masowych protestów ludności w 1988 roku, które zostały krwawo stłumione
przez wojsko. Po licznych zamieszkach i zamachach w miejsce junty wojskowej władzę
przejął sprawujący niepodzielne rządy generał Than Shwe, który doprowadził do upadku
gospodarki kraju. Kryzys pogłębił cyklon, który zabił 130 tys. osób, a 2 mln pozbawił dachu
nad głową. Gdy bohaterka miała rok, jej ojciec wyjechał z Malezji do Europy z jej starszą
siostrą. Przemoc, której dziewczyna doświadczała ze strony matki, spowodowała, że ojciec
również ją sprowadza do Danii. Salimah zaczyna nowe życie. W filmie towarzyszymy bohaterce
podczas podróży do nowego domu oraz przez pierwsze dwa lata życia na uchodźctwie.
Poznajemy problemy bohaterki i emocje związane ze zmianami – nowym domem, szkołą,
poznawaniem na nowo bliskich i zawiązywaniem pierwszych relacji rówieśniczych. Salimah
jest zarazem bohaterką i narratorką filmu, która z perspektywy czasu komentuje swoje przeżycia
już w swoim nowym języku – po duńsku. Historia rodziny Salimah i losy birmańskiej
ludności stanowią wstęp do podjęcia podczas zajęć tematyki problemów, z którymi borykają
się uchodźcy i imigranci.
Potrzebne materiały
flipchart i pisaki lub tablica
kartki i długopisy dla uczniów
krzesła ustawione w krąg
Wstęp
Na flipcharcie/tablicy wpisujemy na środku w kole słowo „uchodźca”. Prosimy uczniów,
aby dopisali swoje skojarzenia/definicje (tak aby powstała forma „słońca” z wyrazem jako
centrum i promieniami – pomysłami uczniów). Zwracamy uwagę, by w miarę możliwości odpowiedzi
się nie powtarzały i aby w ćwiczeniu wzięli udział wszyscy. Jeśli ktoś ma trudność,
zachęcamy, by przypomniał sobie jakąś informację/zdjęcie z telewizji czy internetu.
Waszym zadaniem będzie dopisanie Waszych definicji lub skojarzeń do słowa, które widzicie
na tablicy. Postarajcie się, aby nie powielać pomysłów innych osób. Proszę, byście nie krytykowali
nawzajem swoich pomysłów i pamiętali, że każdy ma prawo do własnej interpretacji.
Scenariusz do filmu Dom
Istotne, by na tym etapie nie krytykować pomysłów, pozwolić na burzę mózgów, nie ograniczać
uczniów. Gdy praca dobiegnie końca, czytamy na głos pomysły, ale nadal ich nie
komentujemy. Na koniec informujemy, że praca, którą uczniowie wykonali, będzie potrzebna
w dalszej części zajęć.
Na tym etapie można również zapytać uczniów, czy uważają, że Polska powinna przyjmować
uchodźców, i poprosić, aby uzasadnili swoje zdanie.
Projekcja filmu
Czas trwania: 27 min
Wentyl emocji
Po obejrzeniu filmu, przed dalszą pracą, należy dać uczniom szansę na „upuszczenie” ewentualnych
emocji, które się pojawiły, oraz zadać kilka pytań dotyczących ogólnych wrażeń na
temat projekcji.
Jak się czujecie po obejrzeniu filmu? Czy chcecie coś skomentować na gorąco? Czy nachodzą
Was jakieś refleksje, którymi chcecie się teraz podzielić?
Lekcja empatii
Dzielimy uczniów na grupy 4- lub 5-osobowe. Informujemy ich, że będą pracować w grupach,
a potem przedstawią swoje refleksje na forum klasy.
Każda grupa otrzymuje dużą kartkę (flipchart), na której może zapisać swoje pomysły,
oraz marker.
Połowa grup otrzymuje następującą instrukcję:
Będziecie teraz pracować w grupach. Waszym zadaniem będzie zastanowienie się, jakiego
rodzaju trudności napotyka uchodźca/osoba z innej kultury przyjeżdżając do obcego
kraju, np. do Polski. Mogą to być kłopoty natury psychologicznej, kulturowej, społecznej.
Pomyślcie o trudnościach przedstawianych przez Salimah oraz innych możliwych kłopotach.
Postarajcie się zastanowić nad tym, co Wy robicie każdego dnia (spotkania z rówieśnikami,
nauka, zakupy itp.) i co w tych sytuacjach może być trudnego dla osoby pochodzącej z innej
kultury. Co wydaje wam się najtrudniejsze? Macie na to 15 minut. Czy wszystko jest jasne?
Druga połowa grup otrzymuje następującą instrukcję:
Będziecie teraz pracować w grupach. Wyobraźcie sobie, że jesteście w sytuacji Salimah
– przyjeżdżacie do obcego kraju, będziecie tu teraz mieszkać, chodzić do szkoły. Zastanówcie
się nad tym, jakiego rodzaju trudności możecie napotkać. Mogą to być kłopoty natury psychologicznej,
kulturowej, społecznej. Postarajcie się zastanowić nad tym, co robicie każdego dnia
w Polsce (spotkania z rówieśnikami, nauka, zakupy itp.) i co w tych sytuacjach może być trudnego,
gdybyście znaleźli się w obcym kraju/obcej kulturze. Co wydaje wam się najtrudniejsze?
Macie na to 15 minut. Czy wszystko jest jasne?
Scenariusz do filmu Dom
Kontrolujemy, czy wszyscy uczniowie wiedzą, co mają robić, ewentualnie naprowadzamy,
dajemy sugestie. Po wykonaniu zadania grupy przedstawiają swoje pomysły na forum i dyskutują
o nich. Ważne by pojawiały się konkrety, by nauczyciel dopytywał: „Co dokładnie jest
w tym trudnego? Dlaczego?”.
Istotne, by na etapie omawiania pojawiły się m.in.: kłopoty z językiem (uniemożliwia nawiązanie
znajomości zarówno w świecie realnym, jak i wirtualnym, utrudnia naukę – główna
bohaterka idzie do szkoły znacznie później niż rówieśnicy), nieznajomość zwyczajów panujących
w danej kulturze, inne wzorce ról społecznych (np. co wypada/nie wypada mężczyźnie/
kobiecie), problemy związane z religią (np. szereg zakazów i innych zwyczajów w islamie, jak
chociażby zakaz spożywania mięsa wieprzowego; zwyczaje dotyczące dobierania się w pary
i zawierania małżeństw), czasem brak możliwości chodzenia do szkoły, różnice w wychowaniu
(np. zakaz koedukacyjnych lekcji wf), testy na koniec szkoły, które nie są dostosowane
kulturowo, przez co osoby takie uzyskują gorsze wyniki, odmienny wygląd, preferencja dla
innej kuchni, problemy z zakupami (np. w Polsce nie ma zwyczaju targowania się, powszechnego
w innych kulturach), oderwanie od rodziny (nawet jeśli uchodźcy mają tu rodziny lub
rodzeństwo, to często dalsza rodzina została w kraju pochodzenia lub nie żyje), trauma
związana np. z przeżyciem działań wojennych, kłopoty finansowe (rodzice nie mogą często
dostać pracy), mniejszy dostęp do świadczeń socjalnych czy zdrowotnych, nieobchodzenie
świąt (np. Bożego Narodzenia) i inne, które nauczyciel i grupa uznają za ważne.
Teraz, kiedy zastanowiliśmy się nad problemami, pomyślcie proszę, jakie uczucia mogą
towarzyszyć każdego dnia osobom pochodzącym z innego kraju/innej kultury? Czy ich uczucia
różnią się od tego, co my czujemy na co dzień?
Przypuszczalnie pojawią się smutek/żal i inne pokrewne określenia.
Po wysłuchaniu uczniów, pytamy:
Wymieniliście wiele emocji. A czy myślicie, że emocje tych osób są tak samo silne jak Wasze
gdy np. tęsknicie za bliskimi? Czy słyszeliście kiedyś słowo INFRAHUMANIZACJA?
Objaśniamy klasie pojęcie:
INFRAHUMANIZACJA: powszechna ludzka skłonność do tego, aby uznawać, że cechy swoiście
ludzkie dotyczą w dużo mniejszym stopniu uczestników grup obcych niż grupy własnej (np.
że imigranci nie czują tęsknoty). Pojęcie wprowadził Jacques-Philippe Leyens z Uniwersytetu
Katolickiego z Louvain. Cechami swoiście ludzkimi są np. emocje wtórne: współczucie, wstyd,
nostalgia, zakłopotanie. „Swoim” przypisujemy mocniejsze niż „innym/obcym” odczuwanie
tych emocji.
Prowadzimy uczniów do konkluzji, że mimo odmienności wszyscy ludzie czują to samo
w podobnych sytuacjach, że emocje są uniwersalne.
Każdy człowiek tak samo odczuwa ból, strach, smutek, tęsknotę i inne emocje. Każdy więc
zasługuje na szacunek, zrozumienie i troskę. Zastanówcie się teraz w grupach, w których
pracowaliście, co można byłoby zrobić, żeby ułatwić takiej osobie zaadaptowanie się
w nowych warunkach.
Uczniowie ponownie pracują w grupach i omawiają wyniki na forum klasy. Nauczyciel
podkreśla, że ważnym aspektem pomocy takim osobom są m.in. takie lekcje jak dzisiejsza,
by rówieśnicy wiedzieli, jak zachowywać się wobec osób pochodzących z innych krajów
czy kultur. Nauczyciel pyta też o odczucia dotyczące odmiennych instrukcji:
Scenariusz do filmu Dom
Zastanówcie się, czy na Waszą pracę miała wpływ instrukcja, którą otrzymaliście. Część osób
bowiem miała zastanowić się, jakiego rodzaju problemy mają uchodźcy, część zaś wyobrazić
sobie, że sami jesteście takimi uchodźcami. Czy to jakoś ułatwiło/utrudniło Wam pracę?
Czy dostrzegacie jakieś różnice w wyciągniętych przez Was wnioskach?
Co to znaczy być uchodźcą?
Wracamy do wykonanej na początku pracy – definicji uchodźcy. Pytamy uczniów, czy po
obejrzeniu filmu i poprzednim zadaniu chcieliby coś zmienić? Czy uważają, że jakieś pomysły
należałoby usunąć lub zmodyfikować? Można komentować nie tylko swoje pomysły, ale także
innych uczniów. Ważne, by poprosić o uzasadnienie (np. „Dlaczego uważasz, że powinniśmy
wymazać/skreślić to skojarzenie/definicję?”, „Czy pozostali uczestnicy mają podobne zdanie
na ten temat?”).
Przyjrzyjcie się teraz ponownie temu, co napisaliście na początku zajęć. Czy teraz, po obejrzeniu
filmu i wykonaniu zadania, uważacie, że coś trzeba zmienić/dodać/usunąć? Pamiętajcie,
że można wprowadzać zmiany nie tylko w tym, co napisało się samemu, ale także w tym,
co napisali inni. Dlaczego tak uważacie? Co na to inni? Czy wszyscy się zgadzają, że należałoby
to dodać/usunąć/zmienić? Jeśli tak/nie, dlaczego?
Runda końcowa
Na koniec należy poprosić, by uczniowie krótko powiedzieli, co im najbardziej zapadło
w pamięć z lekcji, z czym wychodzą:
Podczas tych dwóch godzin zastanawialiśmy się, co oznacza bycie uchodźcą i z czym wiąże
się los imigranta. Zastanów się chwilę i podziel się z innymi swoją refleksją. Czy zmieniłaś/eś
swoje zdanie dotyczące przyjmowania uchodźców z początku lekcji? Z czym wyjdziesz z dzisiejszych
zajęć? Co najbardziej zapadło Ci w pamięć?
Zagadnienia dodatkowe
Z klasami i uczniami wykazującymi duży poziom ambicji i zaangażowania w pracę nauczyciel
może omówić i przeanalizować artykuł naukowy:
http://www.spoleczna.psychologia.pl/pliki/2011_3/Baran_PS_3_2011.pdf
i na jego podstawie poprowadzić z uczniami dyskusję. Artykuł opisuje badania psychologów
nad zjawiskiem infrahumanizacji „obcych”. Wyniki pokazują, że osobom, które postrzegamy
jako „obce” (w tym wypadku: mieszkańcy Azji, Afryki oraz Romowie), przypisujemy mniej
słów typowo ludzkich (np. decyzja) i więcej słów typowo zwierzęcych (np. instynkt) niż przedstawicielom
grupy własnej. Praca nad treścią artykułu może przyczynić się do dyskusji na
temat tego, jak zjawisko infrahumanizacji może wpływać na dehumanizację, delegitymizację
i pozbawianie życia członków grup, które postrzegamy jako obce.
Scenariusz do filmu Dom
Dodatkowe pytania do dyskusji z klasą
Kto staje się pierwszym przyjacielem bohaterki filmu? Dlaczego akurat ta osoba?
Na podstawie filmu opowiedzcie, jak wygląda system pomocy uchodźcom/imigrantom
w Danii. Czy wiecie, jak wygląda polityka wobec uchodźców/imigrantów i system pomocy
im w Polsce? Czy według was jesteśmy gotowi na przyjęcie ich w naszym kraju?
Jak to jest być uchodźcą we współczesnym świecie?
Jakie zdjęcia znane z mediów związane z tematem uchodźców pierwsze przychodzą Wam
na myśl? Demonstrantów palących samochody w Paryżu? A może małych dzieci, które utonęły?
Co czujecie na widok tych zdjęć?
Co powinno się robić, jak rozmawiać z ludźmi, żeby nie bali się uchodźców?
Czy uchodźca = terrorysta?
Czy przypominacie sobie jakiś film/książkę w której poruszono temat uchodźców?
Przykładowe filmy fabularne związane z zagadnieniem:
Plac Amerikis, Imigranci, Hotel Ruanda, Niewidoczni, Terminal, Dystrykt 9, Imigrantka.
